Hamilelik sürecinin başlaması ile birlikte anne adaylarında büyük bir sevinç baş gösterir. Bu heyecanla birlikte bebeğin ve annenin gelişiminin takibi yapılmaya başlanır. Bebek müjdesinin alınmasının hemen ardından rutin kontroller gerçekleşir. Her ay düzenli olarak yapılan takibin dışında bazı zaruri testler yapılmaktadır. Bunların en önemlileri bebeğin henüz anne karnındayken fiziki ve zeka gelişiminin kontrol eden trimester tarama testleridir. Uzun yıllardır yapılan bu tip testlerin temel amacı bazı hastalıkların bebek gelişimini tamamlamadan ve doğmadan önce tespit edilmesidir. Tarama testleri tanı koymak amacıyla değil, vakanın tespiti ve tanı koyulmasını sağlamak amacıyla ön kontrollerin yapılması şeklindedir. Gebelikte tarama testleri nelerdir ve nasıl uygulanır konularına göz atalım.
Birinci Trimester Tarama Testi Nedir?
İkili tarama testi, ilk trimester tarama testi, double test halk arasında en bilinen isimleridir. Anne karnındaki bebeğin zekasal ve fiziksel gelişiminin kontrolünün yapılması için özel bir zaman aralığında test yapılır. Hamileliğin ilk periyodundaki 11-14 haftaları arasında yapılması en doğru zamandır. Bebek gelişimini takip etmek amacıyla bu süre zarfında ultrasonla çeşitli kontroller yapılır. Bebeğin baş-popo uzunluğu (CRL) ve ense kalınlığı (NT) ölçümleri sağlanmaktadır. Ayrıca anneye yapılan kan testindeki ölçümlemelerle birleştirilerek sonuca %90 oranında varılabilir. Bu ölçümlerin amacı bebekte down sendromu olup olmadığının tespit edilmesidir. Trizomi 21, down sendromu olarak bilinen ve en sık görülen kromozamal anomali çeşididir. Diğer bir adı da mongolizm olarak bilinmektedir. Trimester tarama testi sonuçları son derece güvenilir ve yol göstericidir.
Down Sendromu Nedir? Nasıl Oluşur?
Down sendromu; 21. kromozomun 2 kopyası olması gerekirken 3 kopyası olduğu zaman bebekte meydana gelen zeka geriliği durumudur. +1 kromozomlu olan bebeklerde görülen sorunlar, zeka geriliği, spesifik yüz şekli, erken bunama, kalp problemleri gibi durumlardır. Ortalama olarak her 800 doğumdan birinde down sendromu görülmektedir. Trimester tarama testinin yapılması ile anne- babaların ve bebeklerinin ileriki yaşamları boyunca yaşayacağı maddi ve manevi sorunları kontrol altına alabilmeleri ve hazırlanabilmeleri sağlanır. Aynı zamanda hamilelik sürecini sonlandırmayı talep eden ebeveynler için de bu test oldukça önemlidir. Hamilelikte ilk tarama testi erken dönemde yapılarak fetus henüz gelişmeden ve kürtaj süresi geçmeden tespit sağlanabilir.
Down sendromu oluşmasını sağlayan temel faktörler:
- Annenin 35 yaşını geçmesi durumunda risk artmaktadır.
- Ailenin geçmişinde benzer bir hastalık durumu söz konusu ise bebekte de görülebilir.
- Anne önceki gebeliklerinde de kromozamal anomali yaşamışsa yeni gebeliklerde de oluşması muhtemeldir.
- İleri yaşlarda tüp bebek tedavileri sırasında da benzeri anomali ile karşılaşılabilir.
- Ense kalınlığı çoğu zaman erken uyarı vermektedir.
- Biyokimyasal risk konusunda doktorunuza danışabilirsiniz.
2. Trimester Tarama Testi Nedir?
Hamileliğin 2. trimester dönemi yani 14-26 haftalar arası dönemidir. Birinci trimester testi sırasında pozitif bulunan değerler için ikinci trimester tarama testleri yapılmaktadır. Burada üçlü test ya da dörtlü test yapılabilmektedir. İlk test sonuçlarına göre doktorunuz size en doğru yönlendirmeyi yapacaktır. İlk sonuçların negatif bulunması durumlarında dahi kesin tanı olmadığından anomali ihtimali halen devam etmektedir. Bu nedenle kesin sonuç için mutlaka üçlü tarama testi ya da dörtlü tarama testi yapılması tavsiye edilir. Bu tarama testleri kan ölçümüyle yapılmaktadır. Kandaki AFP, HCG, estriyol ve inhibin A ölçümleri ile dörtlü, inhibin bakılmadığı durumda üçlü tarama testi yapılmış olur. Dörtlü tarama testi normal değerleri görüntülendiğinde en güvenilir sonuca ulaşılmış olur. 3’lü teste göre %20 daha kesin bilgi vermektedir.
Tüm test sonuçlarındaki pozitifliğe karşın anne karnındaki bebeğin normal doğma ihtimali küçük bir ihtimal de olsa bulunmaktadır. Ayrıca tarama sonuçları negatif çıkan bir bebeğin yine düşük ihtimalle anomali ile doğma ihtimali söz konusu olabilir. Ancak büyük oranda başarılı sonuçlara ulaşılmaktadır.
